Political History of Belgium

Der massive Silberbarren zeigt auf seiner Vorderseite ein langgestrecktes, ehrwürdiges Gebäude des 19. Jahrhunderts, das heute die Kantonspolizei und das Bezirksgericht beherbergt. Es steht in der Friedensstraße von Locarno, einem mondänen Kurort des Tessins, malerisch am Langensee gelegen, wo Palmen, Kiwis und Zitronenbäume gedeihen. Herausgegeben wurde der Barren 2000, aus Anlass der 75 Jahre der Konferenz von Locarno, die nicht ohne politische Auswirkungen auf Eupen-Malmedy bleiben sollte.

This article looks for the causes of the Belgian crisis in its history, political reforms and identity changes. It further analyzes what might be the consequences of these changes for Belgium and Europe.
Artykuł szuka przyczyn kryzysu Belgijskiego w jej historii, reformach politycznych i zmianach tożsamości. Dalej analizuje jakie konsekwencje te zmiamy mogą spowodować dla Belgii i Europy.

En 1846, l’un des plus anciens partis en Europe voyait le jour : le parti libéral belge. Le mr et l’Open vld ont donc commémoré, en 2016, le cent soixante-dixième anniversaire de sa naissance.

Paradoxalement pourtant, la trajectoire et les mutations du libéralisme politique belge n’ont pas bénéficié à ce jour de toute l’attention voulue.

L’ambition de cet ouvrage est de répondre à cette carence en privilégiant cinq thématiques : l’histoire du parti, l’évolution de son modèle organisationnel, les transformations idéologiques et programmatiques, sa géographie et sa sociologie électorales, ses perspectives d’avenir.

L’intérêt du sujet est d’autant plus évident que l’Open vld et, plus encore, le mr sont engagés depuis octobre 2014 dans une expérience gouvernementale inédite et qui pose nombre de questions : le Mouvement réformateur est en effet le seul parti francophone de la majorité fédérale. Qui plus est, être l’un des plus anciens partis européens mérite à l’évidence le respect et une analyse approfondie.

The terrorist attacks in France and Belgium of 2015–2016 that occurred while these countries were in a heightened state of alert raise questions about indications and warning methodology as well as effectiveness of the blanket-protection deployment of security services assisted even by the military. Response and perhaps even more anticipation may require strategic rethinking in light of the predatory attacks that target the most vulnerable spots of the public space. This study looks at threat analysis in Belgium as conducted through her intelligence fusion centre Coordination Unit for Threat Analysis (CUTA) since its inception in 2006. With a special focus on what is known, at the time of writing, about the terrorist attacks in Paris and Brussels, this study hopes to put into context how the system (mal) functions and will also consider the preventive measures that respond to the threat, and the international aspects which have implications far beyond Belgian borders. Therefore, a case is made for not just a Belgian homeland security framework, but one that fits into an EU-wide security concept. KEYWORDS Belgium; terrorist attacks and counterterrorism; indications and warning; intelligence and threat analysis; homeland security strategy

De Leuvense academische ziekenhuizen zijn uitgegroeid tot een symbool van medische spitstechnologie en topgeneeskunde. Dit boek schetst hun geschiedenis en belicht de ontwikkeling van vier campussen: Salve Mater in Lovenjoel, Sint-Barbara in Pellenberg, Sint-Rafaël en Sint-Pieters in het Leuvense stadscentrum, en Gasthuisberg net buiten de stad. Het volgt de evolutie van de Leuvense ziekenzorg van de bestuurskamers tot het ziekbed, vanaf de Eerste Wereldoorlog tot heden. Die evolutie werd gekenmerkt door een buitengewone groei, waarachter een complex spel schuilging van kennisproductie, staatsvorming, ideologie en taalstrijd. De uitbouw van de Belgische welvaartstaat, de strijd om Leuven-Vlaams, de toename van medische specialisatie en de secularisering van de samenleving: het waren processen die om een voortdurende modernisering van het ziekenhuis vroegen. Artsen, verpleegkundigen én patiënten worstelden met die veranderende structuren. Dit boek brengt hun verhalen.

For more information: https://lup.be/collections/category-history-1800-present/products/118429

Mechelen heeft als de 'katholieke hoofdstad' van België een complexe politieke geschiedenis. In 1830 stonden de orangisten – de voorstanders van de Nederlandse vorst Willem I en zijn regering – er opvallend sterk. Nadien werd de breuklijn tussen katholieken en liberalen allesoverheersend. Al in 1863 brak er een schoolstrijd uit en dat was vijftien jaar vroeger dan in de nationale politiek. Het geschil over de controle op het officieel onderwijs mobiliseerde de massa gelovigen, net als de katholieke congressen van 1863, 1864 en 1867 die in Mechelen plaatsvonden. De Mechelse BWP-afdeling was op aansturen en onder leiding van die van Gent gesticht. De Vlaamse kwestie kwam pas vanaf ca. 1907 op de politieke agenda. Een coalitie van progressieve, Vlaamsgezinde katholieken, socialisten en liberalen kwam in 1921 aan de macht, maar na drie jaar geruzie werden de socialisten in de oppositie gezet. Tijdens de woelige jaren dertig werd het democratisch regime ook in Mechelen zwaar bekritiseerd en in 1938 kwam er een controversieel kartel van de katholieken, de Vlaams-nationalisten van het VNV en het extreemrechtse Rex-Vlaanderen. In 1945 kwam er een coalitie van socialisten en liberalen. Pas na het Schoolpact van 1958 was de tijd rijp voor een coalitie van socialisten en katholieken. Vanaf het jaar 2000 versnipperde het politieke landschap, mede door de grote electorale steun voor radicaal-rechts, terwijl ook de ecologisten een belangrijke fractie werden.

The results of the 2010 federal elections in Belgium show a growing divide between the French-speaking south (Wallonia) and the Dutch-speaking north (Flanders) of the country. In the north, the Flemish nationalist party New Flemish Alliance (N-VA) achieved a landslide victory with its campaign for complete political autonomy for Flanders. Never in the history of Belgium has Flemish nationalism been politically stronger than today. A secession of Flanders from Belgium is no longer considered an unimaginable scenario. The N-VA has its roots in the “Flemish Movement,” a collective term for a plurality of people and organizations that have pushed for greater Flemish autonomy since Belgium achieved independence in 1830. This article presents an analysis of this movement, its ideology, goals, achievements and relevance to the current political crisis.

De tegenstelling tussen voor- en tegenstanders van koning Willem I en zijn regering leidde in de stad Mechelen in de jaren vóór de Belgische revolutie niet tot partijvorming. Wel speelde de ‘School van Mechelen’ een voortrekkersrol in het verzet tegen de kerkonvriendelijke schoolpolitiek vanaf 1826. De hoge clerici en gezaghebbende leken in het aartsbisdom verloren in 1829-1830 hun greep op de verzetsbeweging die zijzelf ingezet hadden. Er was een losse en heterogene alliantie van katholieken en liberalen ontstaan en die maakte de Belgische revolutie van 1830 mogelijk, al was daar in Mechelen nauwelijks een draagvlak voor. Het orangisme verloor in Mechelen in 1836 zijn politieke belang en vanaf dan domineerde de confessionele breuklijn. Toch bleef het unionisme voorlopig stand houden en nog steeds bleef partijvorming uit. De Mechelse vrijmetselaarsloge, die pas in 1836 heringericht werd, was niet de motor van de partijpolitieke organisatie van de liberalen, wat in een aantal andere steden wél het geval was.
In 1841 kwam in Mechelen voor het eerst een barst in het unionisme toen radicale liberalen werk wilden maken van de secularisatie van de samenleving. Nadat die electoraal meteen afgestraft werden, beleefde het unionisme opnieuw hoogdagen. Om hun meerderheidspositie niet in gevaar te brengen, namen de katholieke politici in Mechelen een defensieve houding aan, die weinig enthousiasme opwekte bij de kiezers. Bovendien groeide de onenigheid tussen de ultramontanen, die de macht van de kerk wilden herstellen, en de liberaal-katholieken, die met de moderne vrijheden de positie van de kerk en het geloof in een geseculariseerde samenleving wilden veiligstellen. Het nationaal liberaal congres van 1846 resulteerde niet in de stichting van een nationale liberale partij en de plaatselijke liberale leiders bleven in Mechelen, net als elders in het land, autonoom aan politiek doen, zoals ook de katholieke politici deden. Wel lanceerde het congres van 1846 een programma van het Belgisch liberalisme. De radicale liberalen schakelden de gematigden in de eigen opiniegroep uit, slaagden erin hun positie in de verkozen instellingen aanzienlijk te versterken en stichtten in 1858 als eerste een plaatselijke politieke partij, met een permanente werking en met partijleden. De katholieken volgden tegen hun zin en daarmee was het unionisme ook in Mechelen voorbij. Daarop brak in de stad in 1861 een schoolstrijd uit, ruim 18 jaar vroeger dan in de nationale politiek.
Op de confessionele breuklijn kristalliseerden zich de eerste politieke partijen. De partijvorming betekende op zich een doorbraak in de ‘nationalization of politics’ omdat de plaatselijke associaties in Mechelen het initiatief van de kandidaatstelling voor verkiezingen uit handen namen van de individuele politicus, omdat ze een einde maakten aan de vele modellijstjes van personen zonder inhoudelijke basis en omdat met nationale politieke thema’s de natievorming aangestuurd werd.

En mai 2020, époque du déconfinement, une partie importante des chauffeurs de la STIB font collectivement usage de leur « droit de retrait ». Reconnu tant par l’Union européenne  que par l’Organisation internationale du travail (OIT), le droit de retrait est inscrit dans la législation belge depuis 1992. Il y fait partie des dispositifs spécifiques de protection de la santé au travail en cas de « danger grave et immédiat ». Plus précisément, ce droit est actuellement consacré en Belgique dans l’article I.2-26 du Code du bien-être au travail du 28 avril 2017, qui dispose : « Un travailleur qui, en cas de danger grave et immédiat et qui ne peut être évité, s’éloigne de son poste de travail ou d’une zone dangereuse ne peut en subir aucun préjudice et doit être protégé contre toutesconséquences dommageables et injustifiées » .

Cependant, la mise en œuvre du droit de retrait par les chauffeurs de la STIB en 2020 constitue une première historique en Belgique. Jusqu’alors, semble-t-il, ce droit n’avait en effet jamais été exercé dans le pays (du moins, si tel a été le cas, il n’en subsiste aucune trace). Contrairement à la situation prévalant dans d’autres pays comme l’Espagne, la France, l’Italie ou les États nordiques, le droit de retrait n’avait encore donné lieu à aucun différend soumis aux juridictions du travail en Belgique et il ne figurait pas dans le répertoire belge des actions syndicales.

L’initiative collective d’une large frange des chauffeurs de la STIB s’explique par le contexte particulièrement anxiogène pour ces travailleurs du déconfinement entrepris en mai 2020. Alors que des consignes très strictes de santé publique générale restent en vigueur, la poursuite du travail (ou sa reprise dans des entreprises ayant interrompu des activités) semble négliger la mise en place d’une prévention efficace adaptée à la spécificité des activités de travail. En revendiquant une meilleure prévention par l’exercice du droit de retrait, les chauffeurs de la STIB poursuivent un double objectif : défendre leur santé et celle de leurs proches, mais aussi celle des usagers. À ce titre, il s’agit de l’un des très rares exemples d’initiative « d’en bas » articulant santé au travail et santé publique dans le cadre de la lutte contre le Covid-19.

De Fransen experimenteerden in 1792 met vrije verkiezingen, ook in de Belgische gewesten in de stad Mechelen. Ondanks de minieme impact op het beleid van de Franse bewindvoerders en de ernstige tekortkomingen, was dat een uniek democratisch experiment. Het ging om rechtstreekse verkiezingen volgens het algemeen stemrecht, met als kenmerken een eenvoudige procedure, de openbaarheid van de stemming, het ontbreken van partijen en een verrassende uitslag. Toen de resultaten voor de Franse revolutionairen tegenvielen, begonnen zij de kiezers te manipuleren en het kiesrecht in te perken. Het mondde uit in een schijndemocratie, waarbij de hogere overheid eigenmachtig kandidaten aanstelde. Ook de volksraadplegingen waren schijnvertoningen, want de stemming was niet geheim en door de repressie durfde vrijwel niemand tegen de wensen van de gezagdragers in te gaan.

Het Nederlands bewind voorzag in 1815 godsdienstvrijheid en een tweekamerstelsel, maar nog niet in ministeriële verantwoordelijkheid en rechtstreekse verkiezingen. Het electoraal systeem maakte het voor de opposanten vrijwel onmogelijk zich te organiseren, laat staan een partij te vormen. De ‘partijvorming’ in de Belgische provincies onder het Koninkrijk der Nederlanden moet begrepen worden in de betekenis van toen, dus als vorming van opiniegroepen, en niet meer dan dat. In die zin was een ‘kerkpartij’ en een antiklerikale partij ontstaan. Het waren losse verbonden zonder structuur, die leiders uit de katholieke en liberale opiniegroepen erkenden en een eigen programma verdedigden in de pers, bij verkiezingen en in de verkozen instellingen. Elke kiezer stelde naar eigen goeddunken een lijstje op van zijn favoriete kandidaten. Door deze persoonlijke lijstjes werd een ideologische partijstrijd vermeden of alvast geminimaliseerd.

Het voornemen van Willem I om in het Koninkrijk der Nederlanden werk te maken van de scheiding van Kerk en staat, lokte verzet uit. Omstreeks 1826 namen hoge clerici en invloedrijke leken uit de entourage van de aartsbisschop in Mechelen de leiding van de oppositie in de Belgische provincies. Zo ontstond de School van Mechelen. Die was enkele jaren de motor van een tactische alliantie met liberalen die de moderne vrijheden wilden doen respecteren. Dat maakte de Belgische revolutie van 1830 mogelijk.

De Belgische grondwet stelde een parlementaire monarchie in volgens de liberale principes. Toch leidde de invoering van de moderne vrijheden van opinie, vereniging, vergadering en pers niet tot partijvorming. Door het unionisme bleken partijen ongewenst. Plaatselijke leiders verzamelden rond zich gelijkgezinden uit de eigen maatschappelijke elite voor informeel overleg en om hun stem te vragen bij verkiezingen. In ruil verdedigde de verkozene de belangen van de sympathisanten in de verkozen instellingen. Het kiesrecht bleef ook na de Belgische revolutie van 1830 beperkt tot amper anderhalve procent van de Mechelse bevolking. De invoering van het parlementair regime in 1830 leidde dus niet tot het bestuur door het volk, wel door een verkozen aristocratie. Door de verlaging van de kiescijns in 1848 werd het kiezerskorps voor de gemeenteraad ietwat uitgebreid tot de hogere middenklasse. De grote massa van bedienden, arbeiders en werklozen bleef uitgesloten.

In 1841 verbrak een kleine maar luidruchtige groep radicale liberalen voor het eerst het unionisme in Mechelen door een ideologische machtsstrijd met de katholieken aan te gaan. Ze verloren de verkiezingen en milderden daarop tijdelijk hun strijd. De Mechelse katholieken stuurden aan op een status quo, liever dan met de liberalen in de clinch te gaan. Omdat het unionisme in Mechelen zo lang standhield, ontbrak zowel bij katholieken als liberalen een kiescomité dat de formele voordracht van kandidaten bij de verkiezingen regelde, de propaganda coördineerde en het programma verwoordde. Wel doken er pamfletten met lijstjes van kandidaten op van de meest uiteenlopende opinies, ontstaan vanuit persoonlijke relaties en niet vanuit ideologische keuzes. In de katholieke en unionistische pers werden enkele namen “gesuggereerd” zonder dat duidelijk was door welke personen of instanties die gesteund werden. De katholieke tactiek was dikwijls om zoveel mogelijk uittredende gemeenteraadsleden en parlementsleden voor te dragen, zowel katholieken als liberalen. Op korte termijn leek deze tactiek succesvol. Intussen veroverden de radicale liberalen echter stukje bij beetje méér zetels omdat zij kiezers aantrokken die de inspiratieloze compromissen van het unionisme verwierpen.

Op de wirwar aan gelegenheidsallianties hadden de nationale politieke leiders, de hoge clerus of de loges weinig of geen greep. Telkens kwam een unionistisch bestuur tot stand, dat een politiek van compromissen voerde in omstreden kwesties. De katholieke verkozenen onthielden zich van commentaar of spaarden kool en geit. De radicale liberale minderheid spuide kritiek op het stadsbestuur en de regering omdat zij meende dat met haar principes onvoldoende rekening gehouden werd. Vanaf 1842 sprak die radicale minderheid steeds meer kiezers aan. Dat had twee belangrijke gevolgen. Zij bedreigde mettertijd de katholieke meerderheid en zij kon vanuit een underdogpositie de gematigden uitschakelen.

De ondergang van het unionisme werd eerst op het nationale politieke niveau ingezet, met een homogeen liberale regering in 1840. In het arrondissement Mechelen raakten in 1841 de twee radicaal-liberale volksvertegenwoordigers niet herkozen omdat zij de steun misten van de katholieken. De volgende jaren keerden de machtsverhoudingen en in 1848 raakten precies de radicale, antiklerikale liberalen verkozen, naast slechts één vertrouweling van het aartsbisdom. Desondanks beleven de Mechelse katholieken in de stad en het arrondissement volop de alliantie met de liberalen verdedigen en zij voerden een weinig begeesterende compromissenpolitiek. De liberalen daarentegen maakten vanaf 1846 duidelijk dat zij hun programma wilden realiseren, en dat was kerkonvriendelijk. Toch bleef het unionisme in Mechelen nog grotendeels intact tot 1857.

Het unionisme hield in Mechelen veel langer stand dan in heel wat andere steden. Het kwam in 1841-1843 even onder druk door de antiklerikale strijd die de radicale liberalen uitlokten. Dat leidde tot de vorming van een katholiek kiescomité. Dat was kortstondig actief bij verkiezingen en 'suggereerde' kandidaten, maar deed niet meer deed dan dat. Na de nederlaag van de radicale liberalen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1843 in Mechelen, herstelde zich het unionisme. Toen de omvorming van de vrijmetselaarsloges tot liberale partijorganisaties mislukte, riepen in 1846 enkele politiek geëngageerde vrijmetselaars een nationaal congres in Brussel bijeen. Zij deden een nationaal programma van het Belgisch liberalisme goedkeurden. De uitbouw van een nationale en lokale partijorganisatie mislukte echter alweer.

In Mechelen was het unionisme nog springlevend tot de gemeenteraadsverkiezingen van 1857. In de gemeenteraad heerste nog een katholieke meerderheid. De katholieke leiders wilden die niet in gevaar brengen door een partij te vormen, want dat betekende polarisering en het afstoten van de gematigde liberalen. Het unionisme betekende niet per definitie de afwezigheid van partijen, wel een bestendige verkiezings- en regeringscoalitie van de gematigde elementen en een politiek van inspiratieloze compromissen. Het unionisme vertraagde de partijvorming, maar belette die niet helemaal. Toen de liberalen in de jaren 1850 ook in Mechelen nadrukkelijker het liberaal programma van 1846 wilden realiseren, was de ondergang van het unionisme er bezegeld. De radicale liberalen ageerden in Mechelen zonder de ruggensteun van een loge, terwijl de georganiseerde vrijmetselarij in Brussel, Gent en Luik juist de motor van de liberale partijvorming was. De clerus van zijn kant trachtte als vanouds vanop de kansel de gelovigen te beïnvloeden, maar remde de partijvorming af omdat zij de verdediging van de kerkelijke belangen in de samenleving niet in handen wou geven van leken.

De periode 1789-1858 betekende een cruciale fase omdat toen de geboorte plaatsvond van het parlementaire regime. De weg naar de vorming van moderne politieke partijen was lang. Die hebben zich in 1858 uitgekristalliseerd op de confessionele breuklijn. Katholieken en liberalen waren het zo grondig oneens over de scheiding van Kerk en staat, dat dit tot een fundamentele breuk leidde. Plaatselijke radicaal-liberale leiders zetten de partijvorming in de stad Mechelen in gang als instrument tegen de macht van de Kerk. Als verweer werkten de katholieken aan een eigen politieke pers en partijstructuur. De lange weg naar de parlementaire democratie ging een nieuwe fase in. De ware democratie met algemeen stemrecht lag echter nog veraf.

In his text De Bello Gallico, Julius Caesar called the Belgae the bravest of all Gauls. So what he would make of the current response to the country’s political crisis? Where other nations might have organised strikes and street protests, Belgians seem content to view the crisis as a source of satire and a good excuse for a party. Veerle Devos picks some of her favourite creative responses to the government crisis

Les électeurs choisissent-ils le parti qui leur correspond le mieux ? Disposer de plus d'informations entraîne-t-il plus d'hésitations avant de voter ? Comment les électeurs belges perçoivent-ils la démocratie ? Lors des dernières élections, plus de quarante pour cent des électeurs ont voté pour un autre parti que celui qu'ils avaient soutenu au scrutin précédent. Comment peut-on interpréter cette observation factuelle ? Qu'est-ce que cela nous apprend sur les réflexions des électeurs et sur l'état de notre système politique ? Décrypter l'électeur offre une vue complète sur les évolutions du paysage électoral belge. Les principaux chiffres et faits du dernier scrutin electoral sont présentés et disséqués. En outre, le livre propose toute une série d'analyses complémentaires sur des sujets comme les attitudes sousjacentes des électeurs, le débat communautaire ou le vote préférentiel. Des différences entre la Wallonie et la Flandre à la confiance des électeurs dans la démocratie : les principaux politologues belges proposent dans cet ouvrage l'une des synthèses les plus détaillées de l'électeur belge jamais publiée.

De tegenstellingen in de houding tegenover Willem I en het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden doorsneden alle bevolkingsgroepen in Mechelen. Grosso modo waren in 1815 de clerus en de ‘overtuigde katholieken’, die sociaal-conservatief waren, tegenstanders van de secularisatiepolitiek van de koning. Anderzijds plukten de welgestelde katholieken en liberalen de vruchten van het economisch vooruitstrevende overheidsbeleid. Voor de conservatieve liberalen was het economisch liberalisme belangrijker dan de confessionele kwestie. Het streven naar politieke stabiliteit was sterker dan de drang naar het ancien régime en de afkeer van de regering van Willem I. Slechts een beperkte groep ‘nostalgici’, vooral katholieken, bleef dromen van het ancien régime van vóór Jozef II. De conservatieven voerden soms heftig oppositie tegen het bewind om zo dicht mogelijk de situatie van het ancien régime te benaderen, maar waren daarom nog geen revolutionairen. De ‘gematigde’ liberalen waren helemaal niet ‘antiklerikaal’ want zij wantrouwden wel de kerk, maar gingen er zich niet frontaal tegen verzetten. Voor de Mechelse landadel, die overwegend katholiek was, leek het Nederlands bestuur de beste beveiliging tegen een op Franse leest geschoeide republiek. Tegelijk genoten de ‘nouveaux riches’ - zowel katholieken als liberalen – van de welvaart in de verenigde Nederlanden. Niettemin groeide in die middens het ongenoegen omdat zij hun economische positie niet of onvoldoende vertaald zagen in politieke macht. De meerderheid van de liberale burgerij bleef het regime toch trouw vanuit de vrees voor de dominantie van de kerk in het openbaar leven. De onmondige arbeidersklasse onderging het bewind, zoals de vorige eeuwen het geval was geweest. De wirwar van argumenten pro of contra het Nederlands regime bewijst dat geen enkele politieke breuklijn of tegenstelling van opinies tot extreme polarisatie in de maatschappij leidde. Hoe dan ook was in Mechelen de trouw aan Oranje opmerkelijk groter dan tot nu toe in wetenschappelijke studies aangenomen werd, vooral ook bij vooraanstaande katholieken en dat was elders in het land minder uitgesproken.
De kerkonvriendelijke schoolpolitiek van 1826 voedde echter het ongenoegen bij de katholieken, die streefden naar een sterke positie van de kerk. De School van Mechelen van hoge clerici en gezaghebbende leken zette zich voorop in de oppositie. Zij gaf een eigen karakter aan het liberaal-katholicisme door een meer open houding ten opzichte van de moderne vrijheden aan te nemen dan elders in Europa. Daardoor faciliteerde zij de toenadering tot de liberalen en zo kon het ‘monsterverbond’ onstaan. Op hun beurt raakten de progressieve liberalen gefrustreerd omdat zij onvoldoende garanties verkregen voor de moderne vrijheden en streefden naar meer politieke macht.In 1830 werd de droom van eenheid van ‘de Nederlanden’ ruw verstoord. Toch was de Belgische revolutie niet ‘onvermijdelijk’ en ‘logisch’, zoals de ‘klassieke’ Belgische geschiedschrijving het voorstelt. De Belgische omwenteling was in Mechelen geïmporteerd door patriotten vanuit vooral Brussel en Luik. De arbeidsklasse bleef ook nadien onmondig, nog een indicatie dat het niet ging om een 'proletarische opstand'. De tegenstelling tussen orangisten en Belgisch-nationalisten leidde ook niet tot partijvorming. Politieke partijen ontstonden wél op de breuklijn tussen katholieken en liberalen. Dat gebeurde in Mechelen in 1858, ruim 28 jaar na de revolutie.

The Reestablishment of the Belgian Armed Forces after the Second World War: the activities of the Mixed Military Commission 1946-1948

Following the Belgian defeat in May 1940 the Belgian army seized to exist. Some members of the government escaped to Great Britain to form a Belgian government in exile. They were followed by a fairly large number of Belgians who chose to continue the fight against the Germans as a part of the Allied armed forces. These units would form the base of the new Belgian army to be formed after the defeat of Nazi Germany. After the Second World War the international situation had changed and the Cold War was slowly beginning to develop. Alliances had to be made and the Belgian army had to adapted to this new situation. Therefore, in 1946, a Mixed Military Commission was created to solve the questions surrounding the reestablishment of the Belgian army. The commission consisted out of members of the Belgian parliament and Belgian military officers. This paper analyses the decision-making processes of this commission and their eventual conclusions. It also takes a look at the different views of the Belgian political parties on the Belgian defense policy.

L'introduction du régime français en Belgique en 1795 entraîne une restructuration complète de l'espace politique et administratif. Bouleversant de complexes structures plusieurs fois séculaires, les révolutionnaires français imposent une organisation rationnelle et hiérarchisée du territoire, découpé en départements, arrondissements, cantons et communes. Le nouveau régime entend procéder, comme en France, à une véritable "révolution géographique". Si cette organisation nouvelle du territoire fut opérée en quelques semaines seulement et si la durée de la réunion à la France fut relativement courte, celle-ci constitue néanmoins une part considérable de l'héritage intellectuel, juridique, administratif et politique dont la Belgique est redevable au régime français. La physionomie actuelle du pays en porte encore l'empreinte. L'existence géographique de la Belgique elle-même est paradoxalement sortie consolidée de son annexion par la France. Car la départementalisation intégrait la principauté de Liège et d'autres territoires périphériques aux "neuf départements de la Belgique", sans jamais remettre en question les anciennes frontières au nord et au sud, conservant à l'espace belge une identité et une cohérence propres. En agissant sur la division du territoire, les révolutionnaires entendent balayer le souvenir de la " féodalité ". Dans les faits, des compromis s'imposent. La réalité géographique ne peut être complètement soumise aux abstractions géométriques et aux idéaux égalitaires. Les réclamations locales contraignent les autorités à tenir compte du passé et les guérissent de l'illusion révolutionnaire de la table rase. La réorganisation de l'espace géographique est l'occasion d'une réflexion féconde, à tous les niveaux de l'administration et de la société, sur les rapports entre l'homme et la terre, l'identité et les langues, le rôle des villes et le développement économique. Ce livre analyse successivement les structures traditionnelles de l'espace sous l'Ancien Régime, les projets de réforme imaginés dès la seconde moitié du XVIIIe siècle, la départementalisation de la Belgique, et enfin, les éléments, essentiellement mémoriels, de continuité entre l'ancienne organisation du territoire et celle de la première moitié du XIXe siècle. Récupérée en 1815 et en 1830, la structure de l'espace belge héritée de la France fut simplement recouverte d'un vernis d'authenticité nationale, les départements récupérant les noms et les symboles d'antiques provinces.

C'est peu dire que les élections du 13 juin 1999 ont constitué un véritable tremblement de terre pour la famille sociale chrétienne. En Flandre, le Christelijke Volkspartij (CVP) est passé sous la barre des 25% et a été devancé, à la Chambre, par les libéraux. Dans l'espace politique francophone, le parti social chrétien (PSC) est devenu la quatrième formation - la neuvième de l'échiquier politique belge -; derrière le parti socialiste (PS), la Fédération PRL-FDF-MCC et Ecolo. Avec à peine 16,5% des voix en Wallonie, le parti social chrétien a subi un revers cuisant, confirmé dans la région bruxelloise. Ces deux échecs électoraux ont contribué à un autre bouleversement : le renvoi dans l'opposition des deux formations sociales chrétiennes. L'événement est de taille. Depuis 1884, catholiques, d'abord, sociaux chrétiens ensuite, n'ont connu cette vicissitude qu'à deux reprises : entre mi-1945 et le printemps 1947, et durant la législature 1954-1958. Ces changements capitaux pour la famille sociale chrétienne méritaient indubitablement une réflexion et un examen approfondis. Telles sont les ambitions de cet ouvrage, centré sur le parti social chrétien, mais avec une référence fréquente à son alter ego flamand, l'actuel CD&V. Les transformations du PSC sont analysées sous plusieurs angles : historique, programmatique, organisationnel, politique ou encore électoral. A l'heure de la réflexion sur la recomposition politique en Belgique et de l'introspection dans les rangs sociaux chrétiens, ce livre vient à point nommé.

Leopold I, Belgium’s first king, died in December 1865. By contrast to his successors, Leopold was not a Catholic but a Lutheran and a Freemason as well. There is no doubt that his Masonic quality was of little meaning. He had been accepted Mason “at sight” by a Swiss Rose-Croix befriended (or even a little more than that) with his sister and hardly ever set foot in a lodge, certainly not in independent Belgium. Nevertheless, the Grand Orient of Belgium had sought and obtained his official protection, even if Leopold grew progressively hostile to the Belgian lodges because of their support of liberalism. Leopold’s death caused quite a stir as the precise circumstances of his death and burial led to polemics between Belgian Catholicism and other denominational and political stances. The mourning lodge organized by the Grand Orient in February 1866 –which was quickly known by the public– definitely added to that political and religious debate.
Leopold’s mourning lodge was a most significant event on many levels. Its representation of the country’s first king as a liberal monarch –unquestionably a manipulation of the facts: Leopold was a conservative who favored the Catholic party and disliked the liberals– showed how the Grand Orient used its official commemorative actions to defend political views. At the same time the ritual was a carrier of a very typical invented tradition of the Belgian left, i.e. the ritual creation of a continuity between Leopold and a pantheon of national heroes, where the 16th century rebels against Spain and Catholicism were represented (by dint of Marnix of Sint-Aldegonde) as direct ancestors of the anticlerical struggles of 19th century liberalism-cum-Freemasonry.
Leopold’s mourning lodge highlighted the “classical” funerary practice of Belgian Freemasonry in an epoch where the brethren had already broken with Catholicism but had not yet set the important step toward a secularization of their ritual heritage. Its three step rite of passage scenario symbolically accompanied the deceased towards immortality. The ritual genre had gathered a growing splendor, notably since its performance for Grand Master ad interim Verhaegen in 1863, and now reached a summit in the ways this significance was symbolically staged. Indeed, the Brussels lodges, who were closely connected to the actual event, provided for a monumental material context and –due to their connection with the capital’s opera house– a high quality musical surrounding that gave the ritual a particular aura.

Felix Bovie first made a career as a landscape painter. Later on however, he completely devoted himself to the writing of poetic texts for songs he interpreted himself as a mid-19th-century singer songwriter. A scion of a wealthy family living in the Belgian capital, he frequented bourgeois associations such as the  masonic lodges but he was also an adept of more bohemian, frolicsome societies who liked to mock Freemasonry as such. The song text production of Bovie, which has often been  compared to the one of French liberal singer Béranger, can only be understood in the interface of all those specific spheres. There, artistic and more saucy motives went along definitely anticlerical and particular Masonic themes. Bovie had been accepted by the Amis Philanthropes lodge but eventually left for another Brussels lodge that rejected the politically militant kind of Freemasonry the former advocated. The songs Bovie wrote and
performed celebrated a spiritualist and convivial Freemasonry, that surely was apolitical but nevertheless proved frankly anticlerical, if only as a reaction against the Belgian episcopal condemnation of Freemasonry of 1837.