Przejdź do zawartości

Zwartnica

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zwartnica
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

amarylkowate

Rodzaj

zwartnica

Nazwa systematyczna
Hippeastrum Herbert
Appendix 31. Dec(?) 1821
`Belladonna`
`Gilmar`
`Emerald`

Zwartnica (Hippeastrum Herb.) – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych. Istnieje około 80 gatunków rosnących w tropikalnym i subtropikalnym klimacie Ameryki Południowej – od Argentyny aż po Meksyk i Karaiby[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Rośliny cebulowe. Cebulki mają średnicę 5-12 cm i wytwarzają kilka zimozielonych liści. Łodyga jest prosta, pusta w środku, wysokości do 60 cm, dźwiga zwykle do czterech (wyjątkowo do 6) dużych kwiatów o średnicy do 30 cm, mających 6 dużych płatków. Kwiaty są na ogół koloru czerwonego, różowego, białego lub pomarańczowego i pojawiają się przed rozwojem liści[3]. Niektóre mają kolorowe paski na płatkach. Zwartnice często mylone są z inną rośliną z rodziny amarylkowatych – amarylis (Amaryllis belladonna) rosnącą w Afryce Południowej. Najłatwiej rozróżnić je po liczbie kwiatów (zwartnica ma ich do 4, amarylis do 12) i łodydze pustej w środku (u zwartnicy), lub pełnej (u amarylis). Ponadto uprawiane w Polsce zwartnice kwitną wczesną wiosną, zaś amarylis późnym latem.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja i podział według systemu APG II (2003) i APweb (2001...)

Rodzaj należy do rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae J. St.-Hil.), która wraz z grupę siostrzaną czosnkowatych Alliaceae tworzą grupę siostrzaną agapantowatych Agapanhaceae. Wszystkie trzy rodziny stanowią jedną z linii rozwojowych grupy określanej pomocniczo rangą rzędu jako szparagowce Asparagales w obrębie kladu jednoliściennych[2].

Pozycja rodziny w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd amarylkowce (Amaryllidales Bromhead), rodzina amarylkowate (Amaryllidaceae J. St.-Hil.), podrodzina Hippeastroideae Herb. ex Sweet, plemię Hippeastreae Herb. ex Sweet, podplemię Hippeastrinae (Kunth) Walp. rodzaj zwartnica (Hippeastrum Herb.)[4].

Wykaz gatunków[5]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

W Europie zwartnice są uprawiane jako rośliny ozdobne. W krajach o cieplejszym klimacie są uprawiane w gruncie, w Polsce tylko jako rośliny pokojowe. Odmiany uprawiane w Europie są z reguły mieszańcami[3]. Mają one dużo większe kwiaty od dziko rosnących form typowych[6]. Największą liczbę odmian wyhodowali Holendrzy[3]. Przy użyciu specjalnych doniczek zwartnice mogą być uprawiane metodą hydroponiczną[6].

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]

Zwartnice muszą do okresu kwitnienia mieć dużo światła i temperaturę 20-23oC. Gdy rozwijają się pierwsze pąki kwiatowe roślinę przenosi się do chłodniejszego pomieszczenia, co pozwala na lepsze wybarwienie się kwiatów i dłuższe kwitnienie[6]. Jako podłoże wystarczy zwykła ziemia kwiatowa, na dnie doniczki powinien być drenaż zapobiegający gniciu cebul. Początkowo po zasadzeniu cebuli roślinę podlewa się obficie, później umiarkowanie, a gdy pojawią się pędy kwiatostanowe, znów podlewa się obficiej[6]. Przez okres wegetacji nawozi się co 3-4 tygodnie nawozem wieloskładnikowym. Po przekwitnięciu rośliny i zżółknięciu liści przechodzi ona okres spoczynku. Wówczas należy zaprzestać podlewania i przez 2-3 miesiące przetrzymywać doniczkę z suchą ziemią i cebulą w chłodnym i ciemnym miejscu[6]. Rozmnaża się głównie przez cebule przybyszowe, które sadzi się pojedynczo do doniczek (wskazane jest zaprawienie ich środkiem grzybobójczym)[6].

Zwartnice są atakowane przez choroby grzybowe i szkodniki – zwalcza się je jak u innych roślin pokojowych.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
  3. a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  4. James L. Reveal System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Hippeastrum według Reveala
  5. Hippeastrum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-11-06].
  6. a b c d e f Jarosław Rak: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Cz. II. Edward Kawecki (zdjęcia). Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1998. ISBN 83-7073-089-2.