Przejdź do zawartości

Nogale

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nogale
Megapodiidae
Swainson, 1837[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – nogal brunatny (Alectura lathami)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

grzebiące

Rodzina

nogale

Typ nomenklatoryczny

Megapodius Gaimard, 1823

Podrodziny

2 podrodziny – zobacz opis w tekście

Nogale[2], nogalowate (Megapodiidae) – rodzina ptaków z rzędu grzebiących (Galliformes).

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina nogali obejmuje gatunki lądowe, zamieszkujące Australię, Oceanię (w tym Nową Gwineę) oraz wyspy Azji Południowo-Wschodniej (Indonezja, Filipiny i należące do Indii Nikobary)[3][4].

Cechy charakterystyczne

[edytuj | edytuj kod]

Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:

  • krępa sylwetka
  • długość pomiędzy 28–70 cm[5]
  • większość gatunków ubarwiona brązowo-czarno
  • pióra na głowie tworzą mały czub
  • większość gatunków żyje na dnie wilgotnych lasów strefy międzyzwrotnikowej (jedynie nogal prążkowany (Leipoa ocellata) zamieszkuje suchorośla)
  • mają nietypowy sposób inkubacji jaj. W zależności od obszaru korzystają z energii słonecznej, ciepła wydzielanego podczas gnicia czy energii geotermalnej. Gniazdo stanowi bądź niewielkie zagłębienie w ziemi, bądź kopiec usypany ze szczątków roślinnych i obsypany ziemią o średnicy około 3 m i wysokości ok. 1 m. W przypadku składania jaj w kopcu gnijących roślin, ze względu na bardzo gwałtowny początek gnicia w strefie klimatu równikowego, samiec kontroluje temperaturę wewnątrz kopca dziobem i reguluje ją, usuwając lub dodając materiał. Dopiero po ustaleniu się odpowiedniej temperatury dopuszcza samicę, aby złożyła jaja.
  • pomimo długiego czasu i wysiłku spędzonego nad inkubacją jaj, nogale to jedyne ptaki, które nie zajmują się wyklutymi pisklętami. Młode samo musi wykopać się z kopca, ale natychmiast jest zdolne do lotu i samodzielnie szuka pożywienia[6].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny należą następujące podrodziny[2]:

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych podrodzin:

Przedstawicielem rodziny może też być wymarły (plejstoceński lub holoceński) gatunek Megavitiornis altirostris z wysp Fidżi[8]; Worthy i współpracownicy (2016) zaliczają go jednak do odrębnej rodziny Sylviornithidae[10].

Kladogram obejmujący współcześnie żyjące gatunki z rodziny Megapodiidae[11]:


Megapodiidae



Talegalla jobiensis




Talegalla cuvieri



Talegalla fuscirostris






Leipoa ocellata




Alectura lathami




Aepypodius bruijnii



Aepypodius arfakianus








Macrocephalon maleo




Eulipoa wallacei





Megapodius cumingii



Megapodius tenimberensis





Megapodius nicobariensis




Megapodius laperouse





Megapodius layardi



Megapodius pritchardii





Megapodius bernsteinii




Megapodius geelvinkianus




Megapodius reinwardt




Megapodius eremita




Megapodius decollatus




Megapodius freycinet



Megapodius forsteni















Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 350, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
  2. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Megapodiidae Lesson, 1831 – nogale – Megapodes (wersja 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-01-30].
  3. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Megapodes, guans, guineafowl, New World quail. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
  4. Megapodes (Megapodiidae). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  5. Andrew Elliott: Family Megapodiidae (Megapodes). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1994, s. 278. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
  6. Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
  7. Trevor H. Worthy, Stuart Hawkins, Stuart Bedford i Matthew Spriggs. Avifauna from the Teouma Lapita Site, Efate Island, Vanuatu, including a New Genus and Species of Megapode. „Pacific Science”. 69 (2), s. 205–254, 2015. DOI: 10.2984/69.2.6. (ang.). 
  8. a b Walter E. Boles. Systematics of the fossil Australian giant megapodes Progura (Aves: Megapodiidae). „Oryctos”. 7, s. 195–215, 2008. (ang.). 
  9. a b Elen Shute, Gavin J. Prideaux i Trevor H. Worthy. Taxonomic review of the late Cenozoic megapodes (Galliformes: Megapodiidae) of Australia. „Royal Society Open Science”. 4 170233, 2017. DOI: 10.1098/rsos.170233. (ang.). 
  10. Trevor H. Worthy, Miyess Mitri, Warren D. Handley, Michael S. Y. Lee, Atholl Anderson i Christophe Sand. Osteology Supports a Stem-Galliform Affinity for the Giant Extinct Flightless Bird Sylviornis neocaledoniae (Sylviornithidae, Galloanseres). „PLoS ONE”. 11 (3), s. e0150871, 2016. DOI: 10.1371/journal.pone.0150871. (ang.). 
  11. J. Boyd III: Megapodiidae: Megapodes. [w:] Taxonomy in Flux Checklist 3.08 [on-line]. John Boyd’s Home Page. [dostęp 2022-09-07]. (ang.).