Saltu al enhavo

Udmurta lingvo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Udmurta lingvo
Mapo
natura lingvomoderna lingvo
perma lingvaro
Parolantoj 324 000
Skribo cirila alfabeto, Udmurt alphabets
Lingva statuso 3 sendube endanĝerigita
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-3 udm
  Glottolog udmu1245
Angla nomo Udmurt
Franca nomo oudmourte
vdr

La udmurta lingvo (udmurte удмурт кыл - udmurt kyl) estas ano de la Urala lingvaro, Finn-ugra lingvaro. Ĝia plej proksima parenco estas la komia lingvo.

La udmurtoj nombras ĉirkaŭ 670 mil, sed la lingvon parolas nur 72,8 %. Ili vivas en la Rusa Federacio, en la Udmurta Respubliko kaj en la ĉirkaŭaĵo. Ili disiĝis de la plej proksimaj parencoj (komioj kaj zurjenoj) en la 12-a ĝis 15-a jarcento. Komia lingvo estas la plej proksima lingvo de la udmurta.

Gramatiko

[redakti | redakti fonton]

La udmurta lingvo havas 15 kazojn kaj 4 tempojn.

La lingvo uzas la cirilan alfabeton:

А/а, Б/б, В/в, Г/г, Д/д, Е/е, Ё/ё, Ж/ж, Ӝ/ӝ, З/з, Ӟ/ӟ, И/и, Ӥ/ӥ, Й/й, К/к, Л/л, М/м, Н/н, О/о, Ӧ/ӧ, П/п, Р/р, С/с, Т/т, У/у, Ф/ф, Х/х, Ц/ц, Ч/ч, Ӵ/ӵ, Ш/ш, Щ/щ, Ъ/ъ, Ы/ы, Ь/ь, Э/э, Ю/ю, Я/я

Udmurtoj aldonis literojn Ӝ/ӝ, Ӟ/ӟ, Ӥ/ӥ kaj Ӵ/ӵ. Ili estas unikaj kaj uziĝas nur en la udmurta lingvo.

А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж Ӝ ӝ З з
[a] [b] [v] [ɡ] [d], [] [ʲe], [je], [e] [ʲo], [jo] [ʒ] [d͡ʒ] [z], []
Ӟ ӟ И и Ӥ ӥ Й й К к Л л М м Н н О о Ӧ ӧ
[d͡ʑ] [ʲi], [i] [i] [j], [] [k] [l], [] [m] [n], [] [o] [ʌ]
П п Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч
[p] [r] [s], [] [t], [] [u] [f] [x] [t͡s] [t͡ɕ]
Ӵ ӵ Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я
[t͡ʃ] [ʃ] [ɕ ~ ɕtʲ͡ɕ] [(j)] [ɨ~ə~ɯ] [ʲ] [e] [ʲu], [ju] [ʲa], [ja]

Lingva martiro

[redakti | redakti fonton]

La 10-an de septembro 2019 la rusia sciencisto Albert Razin mortis post sinbruligo apud la konstruaĵo de la parlamento en Iĵevsko, protestante kontraŭ malfavorigo de la udmurtaj lingvo kaj kulturo.

Esperanto

[redakti | redakti fonton]

En la sama urbo (Iĵevsko) aktivas interalie Bronislav Ĉupin, kiu en la urbo ekzemple publikigis gazetaran kurson pri Esperanto en la udmurta lingvo.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]