Rojownik pospolity

gatunek rośliny

Rojownik pospolity, rojnik pospolity, rojniczek pospolity (Jovibarba sobolifera) – gatunek rośliny należący do rodziny gruboszowatych. Występuje na niżu Polski, w pasie wyżyn oraz w Sudetach i Karpatach. Jest także rośliną uprawną i często dziczejącą (ergazjofigofit).

Rojownik pospolity
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

gruboszowate

Rodzaj

rojownik

Gatunek

rojownik pospolity

Nazwa systematyczna
Jovibarba sobolifera (L.) J.Parn.
Bot. J. Linn. Soc. 103: 219 (1990)
Synonimy
  • Sempervivum soboliferum Sims[3]

Morfologia

edytuj
 
Rozety liści
Pokrój
Roślina tworząca zwarte, przyziemne różyczki liściowe, z których wyrastają pędy kwiatowe. Tworzy rozłogi, dzięki którym gęsto wyrastające z nich nowe różyczki tworzą zwarte kępy.
Łodyga
Pęd kwiatowy, wzniesiony i gruby, o wysokości 10–40 cm. Wyrasta dopiero w okresie kwitnienia rośliny.
Liście
Tworzy bladozielone, kuliste i silnie zwarte różyczki liściowe o średnicy do 5 cm. Poszczególne liście w różyczce są silnie mięsiste, nagie, odwrotnie jajowatopodługowate i mają orzęsione brzegi oraz zaostrzone i ciemniejsze końce (u odmian ogrodowych liście o różnym kolorze i różnych kształtach). Liście są stale wzniesione i przegięte do środka (tylko w starych różyczkach liście skrajne rozwierają się).
Kwiaty
Duże, zebrane na szczycie pędu kwiatowego w gęsty kwiatostan. Działki kielicha dwukrotnie mniejsze od płatków korony i orzęsione brzegiem. Kwiaty promieniste 6 (czasami 7)-krotne, jasnożółte, gruczołowato omszone, płatki wydłużone i ostro zakończone (u odmian ozdobnych płatki również w innych kolorach i kształtach).
Owoc
Wzniesiona torebka.
Gatunki podobne
Bardzo podobny jest występujący w Tatrach i Pieninach rojownik włochaty. Różni się on tym, że ma rozwarte różyczki liściowe, a liście łukowato przegięte do środka.

Biologia i ekologia

edytuj

Zagrożenia i ochrona

edytuj

Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową. Jej stanowiska chronione są w wielu rezerwatach przyrody, m.in.: Góra Miedzianka, Góra Chełm, Góra Zelejowa, Kajasówka. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[6]. Zagrożone są tylko stanowiska na niżu – głównie z powodu niszczenia siedlisk oraz wyrywania okazów do przydomowych ogródków.

Zastosowanie

edytuj
  • Roślina ozdobna: często uprawiana, szczególnie w ogrodach skalnych, na cmentarzach, na murkach, rabatach.
    • Sposób uprawy: uprawiana jest przeważnie z sadzonek – ukorzenionych różyczek. Wymaga pełnego słońca, natomiast ma bardzo skromne wymagania co do gleby – lepsza jest bardziej jałowa, piaszczysta. Przetrzymuje długotrwałą suszę bez podlewania, jednak jeśli będziemy go w czasie suszy podlewać, rośnie szybciej i nie obsychają mu zewnętrzne liście różyczki.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
  3. Flora Europaea
  4. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  5. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

edytuj
  • Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.