Kwas selenowy

związek chemiczny

Kwas selenowy (nazwa Stocka: kwas selenowy(VI)), H
2
SeO
4
nieorganiczny związek chemiczny, mocny kwas zawierający selen sześciowartościowy.

Kwas selenowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

H
2
SeO
4

Masa molowa

144,97 g/mol

Wygląd

bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu

Identyfikacja
Numer CAS

7783-08-6

PubChem

1089

DrugBank

DB11068

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Właściwości

edytuj

Kwas selenowy krystalizuje w temperaturze 58 °C, łatwo ulega przechłodzeniu i występuje jako lepka, higroskopijna ciecz. Tworzy krystaliczne mono- i dihydraty (o temperaturach topnienia odpowiednio 26 i −51,7 °C). Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie. Silnie żrący. Jest silniejszym utleniaczem niż kwas siarkowy (na gorąco roztwarza złoto), ma też nieco większą moc. Podczas ogrzewania rozkłada się z wydzieleniem tlenu[5]:

2H
2
SeO
4
→ 2H
2
SeO
3
+ O
2

Otrzymywanie

edytuj

Ze względu na nietrwałość trójtlenku selenu SeO
3
, otrzymywanie kwasu selenowego przez rozpuszczenie SeO
3
w wodzie nie ma zastosowania praktycznego. Możliwe metody otrzymywania to

SeO
2
+ H
2
O
2
→ H
2
SeO
4
H
2
SeO
3
+ Cl
2
+ H
2
O H
2
SeO
4
+ 2HCl
Reakcja jest egzotermiczna, jednak aby zapobiec jej cofaniu w stronę substratów, powstałego halogenowodoru (np. HCl) nie można usuwać przez ogrzanie, lecz wytrąca się go dodatkiem Ag
2
CO
3
[6].
Proces można przeprowadzić wychodząc z soli srebrowej kwasu selenawego[5]:
Ag
2
SeO
3
+ Br
2
+ H
2
O → H
2
SeO
4
+ 2AgBr
  • Możliwe jest też utlenianie chlorem selenu pierwiastkowego w postaci zawiesiny w wodzie:
Se + 4H
2
O + 3Cl
2
→ H
2
SeO
4
+ 6HCl

Zastosowanie

edytuj

Kwas selenowy jest stosowany jako utleniacz w jubilerstwie oraz do otrzymywania związków selenoorganicznych.

Toksyczność

edytuj

Kwas selenowy może kumulować się w organizmie. Powoduje wypadanie włosów i paznokci, zmiany na skórze oraz anemię.

Pierwsza pomoc

edytuj

Przy kontakcie kwasu ze skórą lub oczami należy zmyć go dużą ilością wody.

Przy połknięciu należy podać choremu dużą ilość wody i spowodować wymioty.

Należy też niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Działanie na organizmy wodne

edytuj

Substancja jest silnie toksyczna dla organizmów wodnych.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-86, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. a b związki selenu, z wyjątkiem selenku siarczku kadmu oraz związków wymienionych w innym miejscu niniejszego załącznika, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-28] (ang.).
  3. Selenic acid solution (nr 481513) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. Kwas selenowy (nr 481513) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. a b Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 998–999.
  6. V. Lenher, C.H. Kao. The preparation of selenic acid and of certain selenates. „Journal of the American Chemical Society”. 47 (6), s. 1521–1522, 1925. DOI: 10.1021/ja01683a005.