Bielszowice

dzielnica Rudy Śląskiej

Bielszowice (niem. Bielschowitz) − dzielnica Rudy Śląskiej, którą według danych z 2006 roku zamieszkiwało 9505 osób[1]. Godłem Bielszowic jest skrzyżowany topór z siekierą.

Bielszowice
Dzielnica Rudy Śląskiej
Ilustracja
Widok na ulicę Główną w Bielszowicach w Rudzie Śląskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Ruda Śląska

Populacja (2006)
• liczba ludności


9505

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

41-711

Tablice rejestracyjne

SL, SRS

Położenie na mapie Rudy Śląskiej
Położenie na mapie

Historia

edytuj

Średniowiecze

edytuj

Wieś w źródłach pisanych znana jest od XV wieku. Pierwszy raz nazwę Bielszowic odnotowano w zaginionym przywileju księcia cieszyńskiego Wacława z 1452 roku, a z roku 1472 znany jest jej pierwszy właściciel - Maciej Bielczowski ("Matiey Bielczowsky")[2]. W średniowieczu Bielszowice były niewielką wsią rycerską. Według najstarszego urbarza ziemi bytomskiej około 1500 roku zamieszkiwało ją zaledwie 10 kmieci. W 1532 roku liczba ta wzrosła do 12 chłopów[3]. Siedlisko wsi rozwinęło się wzdłuż niewielkiego dopływu Kochłówki.

Czasy nowożytne

edytuj

U progu nowożytności w Bielszowicach stanął pierwszy kościół, a w wiekach XVII i XVIII funkcjonowała tu kuźnica żelaza.

1805 roku wybudowano Hutę cynku „Deutsche Hütte”.

W latach 1896–1904 w Bielszowicach zbudowano kopalnię węgla kamiennego. Kopalnia jest czynna do dzisiaj, a jej aktualna nazwa to Kopalnia Węgla Kamiennego Ruda ruch Bielszowice.

 
Kościół pw. św. Marii Magdaleny
 
KWK "Ruda" oddział "Bielszowice"
 
KWK "Ruda" oddział "Bielszowice"

Wieś Bielszowice posiadała swoje kolonie między innymi były to:

  • Pawłów
  • Kończyce
  • Królewska Kolonia Bielszowice (śl. Kolanijo) - mieszkali tu górnicy kopalni Luiza (Königin Luise - dziś Skansen Górniczy Królowa Luiza)
  • Redendorf - powstała przy hucie „Deutsche Hütte”
  • Konty
  • Pnioki (osiedle)
  • Tonberg
  • Owsisko
  • Nowe Chałupy
  • Przy Kuźnicach
  • Gajdowicz
  • Młyn (osiedle)
  • Dziedzictwo (osiedle)
  • Dorotka (osiedle)
  • Suwacz

Wieś miała wielu właścicieli byli to m.in. Przyszowscy, Rogojscy, Rajscy, baron von Voglar, Maciej Wilczek. Państwo Pruskie kupiło od właścicieli wieś Bielszowice w 1891 roku.

Wzmianka o pierwszym nauczycielu pochodzi z roku 1744. Szkołę murowaną zbudowano w 1828 roku. Kolejną szkołę zbudowano w 1828 roku. Kolejne szkoły budowano w latach: 1892, 1898, 1902, 1909.

Na miejscu starego, drewnianego kościoła rozebranego w 1883 roku zbudowano kościół pw. Marii Magdaleny[4].

Straż pożarną założono w 1886 roku, natomiast w 1910 roku otrzymała nową remizę. Szpital zbudowano w 1898 r., natomiast aptekę dopiero 1909 roku. W 1906 roku powstała w Bielszowicach poczta. Dworzec kolejowy zbudowano w roku 1904 na linii z Gliwic do Ligoty (obecnie Linia kolejowa nr 141).

Wodociągi zbudowano w 1904 roku, natomiast prąd elektryczny doprowadzono w roku 1910. W plebiscycie w roku 1921 oddano 4546 głosów za Polską i 1874 za Niemcami. Bielszowice przyłączono do Polski rok później.

W okresie międzywojennym stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej[5].

Do 1951 roku miejscowość była siedzibą gminy Bielszowice. Bielszowice przyłączono do Nowego Bytomia w 1951 roku, a wraz z Nowym Bytomiem zostały włączone jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959 roku.

Sport w Bielszowicach

edytuj
  • KS Zgoda Ruda Śląska Bielszowice - (Piłka ręczna kobiet)
  • TP Jastrząb Bielszowice - (Piłka nożna)
  • UKS Wolej Bielszowice - (Tenis stołowy)

Religia

edytuj

Ludzie związani z Bielszowicami

edytuj
  • Günter Bialaskompozytor muzyki poważnej
  • Norbert Ernst Dolezich – malarz, grafik
  • Marian Foik – polski lekkoatleta, olimpijczyk, medalista olimpijski i mistrzostw Europy
  • Piotr Gierczak – piłkarz Górnika Zabrze, mieszkaniec Bielszowic
  • Erich Kleineidam – filozof
  • Janusz Klimek – koszykarz, reprezentant Polski
  • Edmund Kokot – członek organizacji konspiracyjnej, szef oddziału ZWZ w Bielszowicach, pracownik administracyjny szpitala w Bielszowicach
  • Jan Koj (ps. Jan Kajan, Józef Liszka, Zygmunt Ślączka) – polityk, działacz samorządowy, poseł na Sejm II RP (IV kadencji) i Sejmu Ustawodawczego
  • Adam Kompała – polski piłkarz, były gracz m.in. Górnika Zabrze
  • Roman Niestrój – profesor nauk ekonomicznych, rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie w latach 2008–2012
  • Wiktor Skworc – biskup diecezjalny tarnowski (1998–2011), arcybiskup metropolita katowicki (2011–2023)
  • Waldemar Słomiany – polski piłkarz, obrońca
  • Stanisław Skiba – lekarz, doktor nauk medycznych, działacz plebiscytowy i niepodległościowy, ordynator i dyrektor szpitala w Bielszowicach[6]
  • Walter Szołtysek (Scholtyssek) – polski sztangista

Przypisy

edytuj
  1. Tab. 47 Rozkład dysfunkcji w mieście w latach 2003-2006. W: Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Ruda Śląska na lata 2007-2015. Ruda Śląska: Urząd Miasta Ruda Śląska, 2007-09, s. 52.
  2. P. Noparlik, Ziemia bytomska w późnym średniowieczu. Próba rekonstrukcji krajobrazu kulturowego, Chorzów 2021, s. 342-343.
  3. P. Noparlik, Ziemia bytomska w późnym średniowieczu. Próba rekonstrukcji krajobrazu kulturowego, Chorzów 2021, s. 343.
  4. Bielszowice (dzielnica miasta Rudy Śląskiej). Kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny, [w:] Piotr Siemko, Nie zachowane kościoły drewniane Górnego Śląska, Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2001, s. 16, ISBN 83-85871-24-1, OCLC 50262050 [dostęp 2023-01-16].
  5. Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 58. ISBN 83-87424-77-3.
  6. Urząd Miasta Ruda Śląska: Stanisław Skiba upamiętniony. www.rudaslaska.pl, 2023-11-07. [dostęp 2024-08-08]. (pol.).