Naar inhoud springen

Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf OVSE)
OVSE
  
■ OVSE-lidstaten ■ Partners voor samenwerking
 OVSE-lidstaten
 Partners voor samenwerking
Bestuurs­centrum Wenen, Oostenrijk
Oprichting Juli 1973 (CVSE)
Werktaal Engels, Frans, Duits, Italiaans, Russisch, Spaans
Secr.-Generaal Helga Schmid
Voorzitter Bujar Osmani
Website http://www.osce.org/
Een bijeenkomst van de Permanente Raad van de OVSE, Wenen, 2005.

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) in Wenen is een organisatie die de samenwerking tussen haar zevenenvijftig lidstaten op militair, economisch en humanitair gebied wil bevorderen. Internationaal wordt de organisatie aangeduid als OSCE (Engels: Organization for Security and Co-operation in Europe).

De lidstaten van de OVSE zijn de Verenigde Staten van Amerika, Canada, de 46 leden van de Raad van Europa, Vaticaanstad, Rusland, Wit-Rusland, Mongolië en de vijf voormalige Sovjetrepublieken in Centraal-Azië (Kazachstan, Oezbekistan, Turkmenistan, Tadzjikistan en Kirgizië).

Het hoofdkantoor is gevestigd in Wenen. Er zijn ook kantoren in Kopenhagen, Genève, Den Haag, Praag en Warschau. In de vestiging te Den Haag aan de Prinsessegracht zetelt de hoge commissaris inzake Nationale Minderheden van de OVSE. Sinds 2020 is dit de Kazakse diplomaat Kairat Abdrakhmanov.

Besluitvorming

[bewerken | brontekst bewerken]

De besluitvormende lichamen binnen de organisatie zijn:

  • de OVSE-top;
  • de Ministerraad;
  • de Permanente Raad (vergaderend in Wenen).

De OVSE kent een topontmoeting (OVSE-top) die onregelmatig plaatsvindt. Er zijn er tot dusver zeven geweest:

Jaar Stad Datum
1975 Vlag van Finland Helsinki 30 juli t/m 1 augustus
1990 Vlag van Frankrijk Parijs 19 t/m 21 november
1992 Vlag van Finland Helsinki 9 en 10 juli
1994 Vlag van Hongarije Boedapest 5 en 6 december
1996 Vlag van Portugal Lissabon 2 en 3 december
1999 Vlag van Turkije Istanboel 18 en 19 november
2010 Vlag van Kazachstan Astana 1 en 2 december

Het voorzitterschap van de ministerraad rouleert per kalenderjaar tussen de lidstaten. Het wordt in feite bekleed door de minister van Buitenlandse Zaken van het voorzittende land. De jaarlijkse bijeenkomst van de ministerraad wordt ook in de betreffende lidstaat georganiseerd.

Jaar Land Locatie en datum bijeenkomst Voorzitter
1991 Vlag van Duitsland Duitsland Berlijn 19 en 20 juni 1991 Hans-Dietrich Genscher
1992 Vlag van Tsjecho-Slowakije Tsjecho-Slowakije Praag 30 en 31 januari 1992 Jiří Dienstbier (tot 2 juli)
Jozef Moravčík (vanaf 3 juli)
1993 Vlag van Zweden Zweden Stockholm 14 en 15 december 1992 Margaretha af Ugglas
1994 Vlag van Italië Italië Rome 30 november en 1 december 1993 Beniamino Andreatta (tot 11 mei)
Antonio Martino (vanaf 12 mei)
1995 Vlag van Hongarije Hongarije Boedapest 7 en 8 december 1995 László Kovács
1996 Vlag van Zwitserland Zwitserland Flavio Cotti
1997 Vlag van Denemarken Denemarken Kopenhagen 18 en 19 december 1997 Niels Helveg Petersen
1998 Vlag van Polen Polen Bronisław Geremek
1999 Vlag van Noorwegen Noorwegen Oslo 2 en 3 december 1998 Knut Vollebæk
2000 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Wenen 27 en 28 november 2000 Wolfgang Schüssel (tot 4 februari)
Benita Ferrero-Waldner (vanaf 5 februari)
2001 Vlag van Roemenië Roemenië Boekarest 3 en 4 december 2001 Mircea Geoană
2002 Vlag van Portugal Portugal Porto 6 en 7 december 2002 Jaime Gama (tot 6 april)
António Martins da Cruz (vanaf 7 april)
2003 Vlag van Nederland Nederland Maastricht 1 en 2 december 2003 Jaap de Hoop Scheffer (tot 3 december)
Ben Bot (vanaf 4 december)
2004 Vlag van Bulgarije Bulgarije Sofia 6 en 7 december 2004 Solomon Passy
2005 Vlag van Slovenië Slovenië Ljubljana 5 en 6 december 2005 Dimitrij Rupel
2006 Vlag van België België Brussel 4 en 5 december 2006 Karel De Gucht
2007 Vlag van Spanje Spanje Madrid 29 en 30 november 2007 Miguel Ángel Moratinos
2008 Vlag van Finland Finland Helsinki 4 en 5 december 2008 Ilkka Kanerva (tot 4 april)
Alexander Stubb (vanaf 5 april)
2009 Vlag van Griekenland Griekenland Athene 1 en 2 december 2009 Dora Bakoyannis (tot 5 oktober)
Giorgos Papandreou (vanaf 6 oktober)
2010 Vlag van Kazachstan Kazachstan Kanat Saudabayev
2011 Vlag van Litouwen Litouwen Vilnius 6 en 7 december 2011 Audronius Ažubalis
2012 Vlag van Ierland Ierland Dublin 6 en 7 december 2012 Eamon Gilmore
2013 Vlag van Oekraïne Oekraïne Kiev 5 en 6 december 2013 Leonid Kozhara
2014 Vlag van Zwitserland Zwitserland Bazel 4 en 5 december 2014 Didier Burkhalter
2015 Vlag van Servië Servië Belgrado 3 en 4 december 2015 Ivica Dačić
2016 Vlag van Duitsland Duitsland Hamburg 8 en 9 december 2016 Frank-Walter Steinmeier
2017 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Wenen 7 en 8 december 2017 Sebastian Kurz (tot 18 december)
Karin Kneissl (vanaf 18 december)
2018 Vlag van Italië Italië Milaan 6 en 7 december 2018 Angelino Alfano (tot 1 juni)
Enzo Moavero Milanesi (vanaf 1 juni)
2019 Vlag van Slowakije Slowakije Bratislava 5 en 6 december 2019 Miroslav Lajčák
2020 Vlag van Albanië Albanië Tirana 3 en 4 december 2020 Edi Rama
2021 Vlag van Zweden Zweden Stockholm 2 en 3 december 2021 Ann Linde
2022 Vlag van Polen Polen Łódź 1 en 2 december 2022 Zbigniew Rau
2023 Vlag van Noord-Macedonië Noord-Macedonië Skopje 30 november en 1 december 2023 Bujar Osmani

Secretarissen-generaal

[bewerken | brontekst bewerken]

De volgende personen fungeerden als secretaris-generaal van de OVSE:

Naam Termijn
Vlag van Duitsland Wilhelm Höynck 1993–1996
Vlag van Italië Giancarlo Aragona 1996–1999
Vlag van Slowakije Ján Kubiš 1999–2005
Vlag van Frankrijk Marc Perrin de Brichambaut 2005–2011
Vlag van Italië Lamberto Zannier 2011–2017
Vlag van Zwitserland Thomas Greminger 2017–2020
Vlag van Duitsland Helga Schmid sinds 2020
  • De OVSE houdt onregelmatig een top. Op 19 november 1999 eindigde de tweedaagse top van de OVSE in Istanboel voor een politieke oplossing voor Tsjetsjenië, waarbij het Handvest voor Europese Veiligheid werd aangenomen. In 2003 vond de OVSE-top in Maastricht plaats, zie OVSE-top 2003.
  • In 2003 was de OVSE actief bij het controleren van de verkiezingen in Georgië. Zij constateerde onregelmatigheden en rapporteerde dit aan de lidstaten.
  • Ook vervulde de OVSE een belangrijke onderhandelingspositie bij de conflicten in Moldavië. Zonder de inbreng van deze organisatie had hier wellicht een gewapend conflict kunnen ontstaan.
  • Namens de OVSE is een hoge commissaris inzake Nationale Minderheden (HCNM) actief. Sinds 2020 is dat de Kazak Kairat Abdrakhmanov. Zijn voorgangers waren onder anderen de Noor Knut Vollebæk (2007-2013), de Zweed Rolf Ekéus (2001-2007) en de Nederlander Max van der Stoel (1993-2001).
  • Na het neerschieten van een passagiersvliegtuig (vlucht MH17) boven Oost-Oekraïne op 17 juli 2014, probeerde de OVSE de toedracht te achterhalen. Waarnemers werden bij aankomst in het rampgebied bij hun werk belemmerd door pro-Russische separatisten. Dit ondanks diverse toezeggingen door o.a. president Poetin dat de OVSE-waarnemers vrij zouden kunnen opereren.
  • In de OVSE is een speciale vertegenwoordiger voor mediavrijheid aangeduid,[1] met als taak vooraf te waarschuwen bij beperkingen van de mediavrijheid, en de lidstaten te helpen bij de uitvoering van hun verplichtingen inzake vrijheid van meningsuiting.

Critici vinden echter dat de OVSE zich te veel richt op conflicten in Oost-Europa en de voormalige Sovjetrepublieken. Zij menen dat de OVSE ook op plaatsen als Noord-Ierland, Baskenland en Corsica goed werk zou kunnen verrichten.

De OVSE werd opgericht in 1973 als Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa CVSE. Sinds 1950 waren er al gesprekken gevoerd over een Europese veiligheidsorganisatie, maar de Koude Oorlog heeft destijds de voortgang daarvan verhinderd, totdat gesprekken in Helsinki begonnen in november 1972. De aanbevelingen van deze gesprekken, "The Blue Book", vormden de grondvesten voor een conferentie met drie fasen in Helsinki.

De CVSE begon in Helsinki op 3 juli 1973, waarbij 35 landen vertegenwoordigers zonden. De eerste fase duurde vijf dagen, waarin besloten werd "The Blue Book" te volgen.

De tweede fase was de belangrijkste uitwerkingsfase en werd gehouden in Genève vanaf 18 september 1973 tot 21 juli 1975. Het resultaat hiervan waren de Helsinki-akkoorden, die door de 35 deelnemende landen werden ondertekend gedurende de derde fase, die plaatsvond van 30 juli tot 1 augustus 1975, eveneens in Helsinki.

Vervolgbijeenkomsten met als doel om de relaties te verbeteren en de akkoorden te implementeren werden gehouden in Belgrado (4 oktober tot 8 maart 1978), Madrid (11 november 1980 tot 9 september 1983) en Wenen (4 november 1986 tot 19 januari 1989).

De instorting van het communisme vereiste een andere rol voor het CVSE. Het Charter van Parijs voor een Nieuw Europa, dat werd ondertekend op 21 november 1990, markeerde de start van deze veranderingen. Op 1 januari 1995 werd de CVSE hernoemd naar OVSE.

Verschillen met andere instituten

[bewerken | brontekst bewerken]

Raad van Europa

[bewerken | brontekst bewerken]

Qua takenpakket lijkt de OVSE enigszins op de Raad van Europa. De nadruk ligt bij de Raad van Europa echter meer op juridische zaken, waar de OVSE zich meer toespitst op bestuurlijke en militaire zaken, en op zaken aangaande cultuur en samenleving. Een ander belangrijk verschil is de samenstelling van de leden. De OVSE heeft een lidmaatschap van 57 staten uit zowel Europa als West- en Centraal-Azië en Noord-Amerika. De Raad van Europa heeft daarentegen alleen 46 Europese lidstaten.

De Russische invasie van Oekraïne in 2022 maakte een einde aan Ruslands lidmaatschap van de Raad van Europa. Op 15 maart 2022 nam de Parlementaire Vergadering een unanieme opinie aan om Rusland uit de Raad van Europa te zetten.

De overeenkomst tussen de OVSE en de NAVO is de aandacht voor militaire zaken, veiligheid en conflictbeheersing. De OVSE opereert echter vanuit een breder takenpakket. Anders dan de OVSE is de NAVO een politiek en militair bondgenootschap van bevriende landen waarin geldt dat een aanval op een lid geldt als een aanval op alle leden. Een ander verschil is wederom het aantal leden: de NAVO telt slechts 30 lidstaten.

[bewerken | brontekst bewerken]
  • (en) OVSE-website
Zie de categorie Organization for Security and Co-operation in Europe van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.